شهر زابل کجاست؟ از پیش شماره این شهر تا مناطق گردشگری و مشاهیر آن

مشخصات

کشور	ایران
استان	سیستان و بلوچستان
شهرستان	زابل
بخش	مرکزی
جمعیت	۱۳۴٬۹۵۰ نفر
مساحت	۳۴۴ کیلومتر مربع
زبان گفتار	فارسی سیستانی
مذهب	شیعه و اهل سنت
ارتفاع از سطح دریا	۴۸۲ متر از سطح دریا
شرایط آب و هوا	بیابانی گرم و خشک
پیش شماره تلفن	۰۵۴
شناسه ملی خودرو	ایران 95 ب
ره آورد	نان بزرگ سیستانی، کلوچه، کشک زرد، لندو، قلیفی و چلبک

زابل از لحاظ موقعیت جغرافیایی در ضلع شمال شرقی  استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. مساحت شهر زابل به صورت تقریبی برابر ۳۴۴ کیلومترمربع می باشد و طبق اخرین سرشماری در سال ۱۳۹5 دارای جمعیت ۱۳۴٬۹۵۰ هزار نفر است. آب و هوای این شهرستان گرم و خشک می باشد و گرمترین روز سال دمای این شهر  ۴۰ درجه سانتی گراد و سردترین دمای ثبت شده برای آن ۶ درجه سانتی گراد بوده است. اگر قصد سفر به این شهر را دارید بهترین زمان ممکن ابتدای ماه اسفند تا اوایل اردیبهشت و فصل دیگر اوایل مهر تا اوایل آبان می باشد. در این ماه‌ ها دمای هوا در این شهرستان از ۱۵ درجه تا ۲۳ درجه سانتیگراد متغیر است. شهرستان زابل در گذشته به نام های سیستان و نیمروز و... شناخته میشد. محلی که در حال حاضر ز زابل خوانده میشود در ابتدا  زمین‌ هایی با تپه‌ هایی از رسوبات دریایی بود که بخشی از آن درمسیر رودخانه قرار گرفته بود و با کم شدن آب رودخانه وسعت خشکی‌ های اطراف آن افزایش پیدا کرد  و با اتصال این منطقه به روستای حسین‌ آباد، آبادی بزرگی شکل گرفت. بعدها احداث پادگان نظامی بر اهمیت آن اضافه کرد. در سال ۱۳۱۴ شمسی طبق تصویب‌ نامه هیئت وزیران، نام آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ شمسی به مرکز سیستان مبدل گردید.
 

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

 

شهرها:

زابل، بنجار
 

دهستان:

دهستان حیدرآباد، دهستان بنجار، دهستان ژاله‌ ای، دهستان کرباسک
 

روستاها:

الدوخی، بامری غلامان، تغازی، جمعه نارویی، حیدر سلیمان، دهکول، سندگل، طلفک، کربلایی قربان، گلزار پیری، میرزنگ، نظر سارانی، وحدت‌ آباد و ...
 

جای‌ های دیدنی شهرستان زابل

 

شهر سوخته

اگر بخواهیم به معروف ترین و مهم ترین مکان دیدنی این شهر اشاره کنیم باید شهر سوخته را نام ببریم که ساانه گردشگران زیادی را به سمت خود میکشاند. شهر سوخته یک منطقه تاریخی محسوب میگردد که از نظر تاریخی و قدمت آن را کهن ترین تمدن جهان شناسایی کرده اند. شهر سوخته تاریخچه‌ ای مربوط به بیش از 5000 سال قبل دارد. دلیل اصلی شهرت این شهر علوم پیشرفته و هنر و صنعت قابل توجه و بسیار عجیب در این شهر می باشد. طبق تحقیقات علمی که درباره این شهر صورت گرفته محققان به اطلاعات بسیار شگفت انگیزی دست پیدا کرده اند. یکی از عجیب ترین ثری که ر این شهر کشف شده اسکلتی می باشد که دارای چشم مصنوعی در 2800 سال پیش بوده است. گورستانی از خشت خام، رونق جواهرسازی، صنعت پیشرفته سفال، معرق، خراطی، ریسندگی، فلزی و... از شگفتی های این شهر هستند که دلیل شهرت آن نیز محسوب میگردند. بازدید از شهر سوخته و موزه آن موجب جذب کاوشگران و توریست‌ های بسیاری در شهرستان زابل می‌ شود.


 

قلعه چهل دختران

قلعه چهل دختران یا قلعه چهل دختر یک بناری تاریخی با دمت بسیار است  که از دوره ساسانیان به یادگار باقی مانده است.  این قلعه بر روی یک سکوی سنگی بزرگ احداث گردیده است. این سنگ بزرگ متشکل از سنگ‌ هایی هستند که از خاک رس به وجود آمده اند. دلیل نامگذاری قلعه چهل دختران همانند دیگر بناها دارای یک داستان طولامی و شیرین است. طبق این داستان قدیمی در قرن‌ها قبل در این قلعه چهل دختره دوشیزه میزیستند که صدای بلند خنده‌ های آنان به گوش همگان از این قلعه می‌ رسیده است. این قلعه به خاطر همین داستان با این نام یاد می‌ شود. قلعه چهل دختر زابل در سال 1384 به فهرست آثار ملی ایران اضافه گردیده و در این فهرست ثبت شده است.


 

دهانه غلامان یا شهر خشتی

یکی دیگر از بناهای تاریخی مهم در شهر زابل دهانه غلامان می باشد که بعد از شهر سوخته مهم ترین بنا به شمار می آید. قدمت این شهری قدیمی مربوط به دوران حکومت اولین پادشاهان هخامنشی می باشد. نام دیگر شهر دهانه غلامان شهر خشتی است. مساحت شهر خشتی حدود 100 هکتار می باشد و تمام این شهر باستانی از خشت و گل تشکیل شده است. طراحی زمین‌ های کشاورزی برای در امان ماندن از سیلاب‌ های رود هیرمند بالاتر از سطح زمین ساخته شده اند. این شهر دارای قسمت‌ های مختلفی همچون ساختمان‌ ها، پادگان نظامی، نقاشی‌ ها و... می باشد. موقعیت مکانی دهانه غلامان در 45 کیلومتری شهر زابل و در 2 کیلومتری روستای قلعه نو است. در روستای قلعه نو اقامتگاه‌ های زیادی برای گردشگران ساخته شده که بتوانند در آنجا استراحت کرده و خاطره خوشی را برای خود به قبت برسانند.


 

قلعه رستم

قلعه رستم یکی دیگر از آثار تاریخی و ارزشمند زابل می باشد. قدمت این قعه به حدود 500 سال قبل باز میگردد و از جنس خشت و گل می باشد. این قلعه در دوران حکومت سلجوقیان و صفویان بنا گردیده است. از ویژگی‌ های معماری قابل توجه قلعه رستم می‌ توان محوطه حوضدار، آجرکاری‌ ها، ساختمان‌های متعدد، 15 برج دفاعی، برج نگهبانی و سردرد ورودی را نام برد. قسمت‌ های اصلی قلعه رستم شامل: حصارها، شاه نشین، یخدان، خندق و اصطبل میگردد. کاربرد این قلعه در گذشتهنظامی و مسکونی بوده است. موقیعت مکانی قلعه رستم در 70 کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل و پس از شهر سوخته  می باشد.


 

ارگ جلال آباد

یکی دیگر از جاهای دیدنی زابل که از دوره قاجاریه برای نسل امروز به یادگار مانده ارگ جلال آباد می باشد. این ارگ به دستور محمد علی خان کیانی بنا گردیده است. ارگ جلال آباد به شکل مربعی است و شامل  یک حیاط مرکزی و چهار برج دیده بانی میشود. معماری این ارگ سنتی و مصالحی که در این بنا استفاده شده از خشت خام و آجر می‌‎ باشد. اگر گذرتان به شهر زابل افتاد حتما به این ارگ سری بزنید و از یادگار گذشتگان دیدن فرمایید که خالی از لطف نیست.


 

قلعه سه کوه

قلعه سه کوه دومین سازه بلند در شهر باستانی زابل به شمار می آید. قلعه سه کوه در یک زمین مستطیلی شکل مرتفع و دو مسیره قرار گرفته است. این قلعه در زمینی به مساحت 3700 متر مربع واقه شده است. قدمت قلعه سه کوه به دوره افشاریه باز میگردد. اوج شکوفایی و رونق این سازه از نظر سیاسی و نظامی در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار بوده است. از علل شهرت این قلعه میتوان به موارد: قرارگیری در مسیر رودخانه هیرمند، وجه تاریخی دژ به عنوان آخرین دژ مسکونی حاکم وقت و نماد سیاسی و نظامی سیستان اشاره کرد.  موقعیت مکانی این قلعه در بخش شیب آب و در روستای سه کوهه شهرستان زابل می باشد.


 

آتشکده کرکویه

آتشکده کرکویه یکی دیگر از بهترین مکان های باستانی شهرستان زابل به حساب می آید. این آتشکده نام دیگرش کرکوشاه است  و در شهرستان هیرمند و روستای هیرمند واقع گردیده است. آتشکده کرکویه در زمان کیخسرو بنا گردیده و از مهم‌ ترین آتشکده‌ های ایران می باشد. معماری آتشکده کرکویه مشابه سبک ساسانیان است و به شکل یک معبد دو قبه‌ ای بزرگ ساخته شده که روی هر قبه‌ ی آن یک شاخ گاوی بزرگ برای تزئین، که نشان دهنده قدرت و ارزش گاو برای قربانی است خودنمایی می‌ کند. از این آتشکده کرکویه در حال حاضر تنها خرابه‌ هایی بر جای مانده است.


 

تالاب هامون

یکی از مکان های دیدنی که مخصوص دوست داران طبیعت می باشد تالاب هامون اس که در شهرستان زابل واقع گردیده است. تالاب هامون یکی از مهم‌ ترین ذخیره‌ های زیستی در ایران به شمار می رود. متاسفانه این تالاب ارزشمند به خاطر عدم پایبندی به قرداد بسته شده در سال 1351 بین امیرعباس هویدا و موسی شفیق نخست وزیر افغانستان در حال حاضر  بسیار کم آب شده و در معرض خشکسالی کامل قرار گرفته است. تالاب هامون درست در مرز بین ایران و افغانستان واقع گردیده است. برای رسیدن به این تالاب باید به سمت نهبندان بروید و سپس میل نادر را رد کنید و پس از عبور از پاسگاه نیرو انتظامی و چاه خرما به تالاب هامون خواهید رسید.
 

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان زابل

 

شهید حاج قاسم میرحسینی

حاج قاسم میرحسینی در سال ۱۳۴۲ در روستای صفدر میربیک شهرستان زابل به دنیا آمد. او کوچکترین فرزند خانواده حاج مرادعلی میرحسینی بود. ایشان تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در روستای "جزینک" ادامه داد و به پایان رساند و بعد برای ادامه تحصیل به هنرستان کشاورزی شهر زابل رفت.  ایشان  از سن 17 سالگی به فرماندهی گردان، تیپ، مسئول طرح و برنامه ریزی، مسئول طرح عملیات لشکر  مشغول بود. وی قائم مقام لشکر پیروز ۴۱ثارالله می بود که درسن ۲۳سالگی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و در سال 1365 به شهادت رسیدند.
 

فرخی سیستانی

ابوالحسن علی بن جولوغ فرخی سیستانی شاعر بزرگ ایرانی اواخر سدهٔ چهارم و اوایل سدهٔ پنجم هجری قمری می باشد. ایشان افزون بر تسلط بر شعر و ادب در موسیقی نیز مهارت بسیاری داشتند و به همین خاطر  توانست به دربار ابوالمظفر شاه چغانیان راه پیدا کند و بعد از آن به دربار سلطان محمود غزنوی رفن و مقامی والا بدست آورد. یکی از بهترین قصیده‌ سرایان ایرانی فرخی سیستانی می باشد. تاریخ فوت او طبق اسناد موجود سال ۴۲۹ هجری قمری  ذکر شده است.


منبع: راسخون